Pytania
1Karta pobytu a wiza
Przyjechałem z Wietnamu i mam wizę krajową typu D. Jest ona ważna przez rok, do grudnia 2022. Czy na tej podstawię mogę otrzymać kartę pobytu i zostać w Polsce po upływie terminu ważności wizy?
Przede wszystkim, należy rozróżnić wizę od karty pobytu. O ile wiza wydawana jest najczęściej przez polski konsulat w kraju pochodzenia cudzoziemca, o tyle karta pobytu wydawana jest w Polsce przez właściwego wojewodę. Wizę otrzymał więc Pan jeszcze będąc w Wietnamie i na tej podstawie mógł wjechać do Polski. Musi Pan opuścić jej terytorium najpóźniej w ostatnim dniu obowiązywania wizy lub też najpóźniej w tym dniu złożyć wniosek o pobyt czasowy w Polsce. Wniosek taki składamy do właściwego Urzędu Wojewódzkiego. Chęć pozostania z Polsce musi Pan uzasadnić, a postępowanie będzie się różnić w zależności od tego, czy powodem pozostania jest praca, nauka, kwestie rodzinne czy inne. Kartę pobytu – czyli dokument potwierdzający legalność przebywania w Polsce – otrzyma Pan dopiero po uzyskaniu zezwolenia na pobyt.
Przede wszystkim, należy rozróżnić wizę od karty pobytu. O ile wiza wydawana jest najczęściej przez polski konsulat w kraju pochodzenia cudzoziemca, o tyle karta pobytu wydawana jest w Polsce przez właściwego wojewodę. Wizę otrzymał więc Pan jeszcze będąc w Wietnamie i na tej podstawie mógł wjechać do Polski. Musi Pan opuścić jej terytorium najpóźniej w ostatnim dniu obowiązywania wizy lub też najpóźniej w tym dniu złożyć wniosek o pobyt czasowy w Polsce. Wniosek taki składamy do właściwego Urzędu Wojewódzkiego. Chęć pozostania z Polsce musi Pan uzasadnić, a postępowanie będzie się różnić w zależności od tego, czy powodem pozostania jest praca, nauka, kwestie rodzinne czy inne. Kartę pobytu – czyli dokument potwierdzający legalność przebywania w Polsce – otrzyma Pan dopiero po uzyskaniu zezwolenia na pobyt.
2Zezwolenie na pracę i co dalej?
Pochodzę z Turcji, a do Polski przyjechałem na wizie krajowej typu D w celu wykonywania pracy (mam wpisany kod 06). Wizę wydano na 6 miesięcy, ale pracodawca już teraz mówi, że chce mnie zatrudnić na dłużej? Co teraz powinienem zrobić? Czy jest to w ogóle możliwe?
Tak, jest możliwe, jednak najpóźniej w dniu wygaśnięcia wizy musi Pan złożyć we właściwym urzędzie wojewódzkim wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Należy pamiętać, że posiadanie zezwolenia na pracę nie jest jednoznaczne z legalnym pobytem! Innymi słowy, cudzoziemiec chcący legalnie pracować w Polsce musi posiadać ważne (a) zezwolenie na pracę, (b) podstawę prawną pobytu, a więc np. wizę, którą Pan ma. Jeśli jednak chciałby Pan przebywać na terytorium RP już po wygaśnięciu wizy, musi Pan na nowo zalegalizować pobyt. Temu służy jednolite zezwolenie na pobyt i pracę, o które wniosek musi Pan złożyć najpóźniej w dniu wygaśnięcia wizy.
Tak, jest możliwe, jednak najpóźniej w dniu wygaśnięcia wizy musi Pan złożyć we właściwym urzędzie wojewódzkim wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Należy pamiętać, że posiadanie zezwolenia na pracę nie jest jednoznaczne z legalnym pobytem! Innymi słowy, cudzoziemiec chcący legalnie pracować w Polsce musi posiadać ważne (a) zezwolenie na pracę, (b) podstawę prawną pobytu, a więc np. wizę, którą Pan ma. Jeśli jednak chciałby Pan przebywać na terytorium RP już po wygaśnięciu wizy, musi Pan na nowo zalegalizować pobyt. Temu służy jednolite zezwolenie na pobyt i pracę, o które wniosek musi Pan złożyć najpóźniej w dniu wygaśnięcia wizy.
3Cudzoziemiec w gąszczu urzędów
Czy mogłabym prosić o krótkie wyjaśnienie, jakie urzędy i placówki w Polsce zajmują się sprawami ważnymi dla cudzoziemców? Nie potrafię połapać się w tym, dokąd powinnam iść z jaką sprawą. Przyjechałam z Białorusi, zamierzam pozostać w Polsce na dłużej.
W polskim systemie prawnym nie ma jednego urzędu wyspecjalizowanego we wszystkich sprawach dotyczących cudzoziemców. W uproszczeniu można powiedzieć, że cudzoziemcy załatwiają swoje sprawy analogicznie do obywateli polskich, np. sprawy podatkowe w urzędach skarbowych, sprawy pracownicze w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, sprawy mieszkaniowe w urzędach administracji lokalnej (powiatowej, gminnej) itp. Można jednak wskazać kilka rodzajów urzędów szczególnie ważnych dla cudzoziemców:
Urząd ds. Cudzoziemców – jest to urząd centralny, podległy bezpośrednio Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i wbrew pozorom większość cudzoziemców nigdy nie ma z nim do czynienia. Jest on (a dokładniej jego Szef) odpowiedzialny za rozpatrywanie odwołań od decyzji w sprawach pobytu i pracy, za nadawanie statusu uchodźcy, za sprawy azylu i pobytu tolerowanego, za określanie zasad przejazdu cudzoziemców przez terytorium RP i inne. Przeciętny cudzoziemiec przebywający w Polsce będzie miał do czynienia z urzędem tylko w razie otrzymania negatywnej decyzji dot. zamieszkania czy zatrudnienia.
Urząd Wojewódzki - jest ich w Polsce 16, po jednym dla każdego województwa. W każdym z nich znajduje się jednostka o nazwie Wydział Spraw Cudzoziemców (lub podobnej) i to tu cudzoziemcy załatwiają większość swoich ‘życiowych spraw’: składają wnioski o zezwolenie na pobyt, pracę, tutaj zaczynają się postępowania dot. Karty Polaka czy obywatelstwa polskiego, to tutaj cudzoziemcy muszą się udać na osobistą wizytę przy składaniu wniosków, tu również następuje odbiór dokumentów legalizacyjnych. Taki zakres działalności powoduje również, że Wydziały Spraw Cudzoziemców są bardzo oblegane, a rezerwacja wizyty w celu złożenia dokumentów nierzadko wymaga profesjonalnej pomocy.
Urząd gminy/miasta – Lokalny urząd na terenie gminy lub miasta, w którym mieszkamy. Z punktu widzenia cudzoziemca, najważniejsze jest to, że to tu można uzyskać potwierdzenie zameldowania, ale również inne sprawy związane z życiem codziennym, np. dotyczące wywozu śmieci, opłat eksploatacyjnych itp.
Urząd Stanu Cywilnego – jest to jednostka organizacyjna urzędu miasta i gminy, co oznacza, że znajduje się w każdej miejscowości mającej status gminy. To w nim uzyskać można akty stanu cywilnego, jak choćby akt urodzenia, małżeństwa, zgonu, jak również zarejestrować zagraniczne dokumenty tego rodzaju. Tu można zmienić imię, nazwisko, zawrzeć związek małżeński, uznać dziecko.
Wydział Spraw Obywatelskich – to także jednostka organizacyjna urzędu miasta i gminy, do której zgłosić się należy m.in. w kwestii uzyskania numeru PESEL, zameldowania na pobyt stały i czasowy, rejestracji auta i innych.
W polskim systemie prawnym nie ma jednego urzędu wyspecjalizowanego we wszystkich sprawach dotyczących cudzoziemców. W uproszczeniu można powiedzieć, że cudzoziemcy załatwiają swoje sprawy analogicznie do obywateli polskich, np. sprawy podatkowe w urzędach skarbowych, sprawy pracownicze w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, sprawy mieszkaniowe w urzędach administracji lokalnej (powiatowej, gminnej) itp. Można jednak wskazać kilka rodzajów urzędów szczególnie ważnych dla cudzoziemców:
Urząd ds. Cudzoziemców – jest to urząd centralny, podległy bezpośrednio Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i wbrew pozorom większość cudzoziemców nigdy nie ma z nim do czynienia. Jest on (a dokładniej jego Szef) odpowiedzialny za rozpatrywanie odwołań od decyzji w sprawach pobytu i pracy, za nadawanie statusu uchodźcy, za sprawy azylu i pobytu tolerowanego, za określanie zasad przejazdu cudzoziemców przez terytorium RP i inne. Przeciętny cudzoziemiec przebywający w Polsce będzie miał do czynienia z urzędem tylko w razie otrzymania negatywnej decyzji dot. zamieszkania czy zatrudnienia.
Urząd Wojewódzki - jest ich w Polsce 16, po jednym dla każdego województwa. W każdym z nich znajduje się jednostka o nazwie Wydział Spraw Cudzoziemców (lub podobnej) i to tu cudzoziemcy załatwiają większość swoich ‘życiowych spraw’: składają wnioski o zezwolenie na pobyt, pracę, tutaj zaczynają się postępowania dot. Karty Polaka czy obywatelstwa polskiego, to tutaj cudzoziemcy muszą się udać na osobistą wizytę przy składaniu wniosków, tu również następuje odbiór dokumentów legalizacyjnych. Taki zakres działalności powoduje również, że Wydziały Spraw Cudzoziemców są bardzo oblegane, a rezerwacja wizyty w celu złożenia dokumentów nierzadko wymaga profesjonalnej pomocy.
Urząd gminy/miasta – Lokalny urząd na terenie gminy lub miasta, w którym mieszkamy. Z punktu widzenia cudzoziemca, najważniejsze jest to, że to tu można uzyskać potwierdzenie zameldowania, ale również inne sprawy związane z życiem codziennym, np. dotyczące wywozu śmieci, opłat eksploatacyjnych itp.
Urząd Stanu Cywilnego – jest to jednostka organizacyjna urzędu miasta i gminy, co oznacza, że znajduje się w każdej miejscowości mającej status gminy. To w nim uzyskać można akty stanu cywilnego, jak choćby akt urodzenia, małżeństwa, zgonu, jak również zarejestrować zagraniczne dokumenty tego rodzaju. Tu można zmienić imię, nazwisko, zawrzeć związek małżeński, uznać dziecko.
Wydział Spraw Obywatelskich – to także jednostka organizacyjna urzędu miasta i gminy, do której zgłosić się należy m.in. w kwestii uzyskania numeru PESEL, zameldowania na pobyt stały i czasowy, rejestracji auta i innych.
4Pobyt i praca – podstawowe formalności (zezwolenie na pobyt, zezwolenie na pracę, zezwolenie na pobyt i pracę, czyli tzw. zezwolenie jednolite)
Czy mógłbym prosić o informację, jakie dokumenty potrzebne są osobie z Bangladeszu chcącej pracować i mieszkać w Polsce?
Katalog dokumentów, jakie przedłożyć należy wraz z wnioskiem o zezwolenie na pobyt, pracę czy też pobyt i pracę nie jest zamknięty. To oznacza, że urzędnik zawsze może poprosić o dostarczenie jakiegoś niestandardowego dokumentu, jeśli w jego opinii tego wymaga sytuacja. Można jednak wskazać pewien podstawowy katalog dokumentów, które przedstawione muszą być w każdej sytuacji:
Katalog dokumentów, jakie przedłożyć należy wraz z wnioskiem o zezwolenie na pobyt, pracę czy też pobyt i pracę nie jest zamknięty. To oznacza, że urzędnik zawsze może poprosić o dostarczenie jakiegoś niestandardowego dokumentu, jeśli w jego opinii tego wymaga sytuacja. Można jednak wskazać pewien podstawowy katalog dokumentów, które przedstawione muszą być w każdej sytuacji:
- wypełniony wniosek o udzielenie odpowiedniego zezwolenia;
- cztery fotografie;
- kserokopię ważnego dokumentu podróży;
- opłatę skarbową od wniosku;
1 Jestem obywatelem Gruzji, pracuję w Polsce legalnie i mam żonę Polkę. Chciałbym ubiegać się o pozwolenie na pobyt stały ponieważ spodziewamy się dziecka. Słyszałem, w takiej sytuacji ktoś może przyjść do naszego mieszkania i sprawdzić, czy faktycznie żyjemy razem. Czy to prawda? Czy mogę takich osób nie wpuścić?
Tak, to prawda – w przypadku cudzoziemców ubiegających się o zezwolenie na pobyt na podstawie małżeństwa z obywatelem RP wywiad środowiskowy odbywa się zawsze, a uprawniona do jego przeprowadzenia jest wyłącznie Straż Graniczna. Jednocześnie, sam cudzoziemiec również ma określone prawa, które muszą być zachowane w trakcie postępowania. Po pierwsze, funkcjonariusz musi przedstawić się w sposób jasny, zrozumiały i możliwy do zapisania przez cudzoziemca. Po drugie, jeśli funkcjonariusz nie ma na sobie munduru, musi okazać się legitymacją służbową w taki sposób, żeby cudzoziemiec mógł zapoznać się z jej treścią (a nie wyłącznie machając mu nie przed oczami). Po trzecie, wyniki kontroli muszą być spisane, choć cudzoziemiec nie otrzymuje tego dokumentu. Może natomiast ubiegać się o pozwolenie na wgląd w tę dokumentację w urzędzie prowadzącym jego sprawę pobytową.
Kwestia odmowy zgody na wywiad: w teorii żaden cudzoziemiec nie jest zobowiązany do wpuszczenia funkcjonariuszy SG do swojego domu, jednak – zgodnie z obowiązującymi przepisami – taka odmowa interpretowana jest jako niezamieszkiwanie pod danym adresem, co z kolei skutkuje odmową zgody na pobyt na terytorium RP.